domingo, 29 de junho de 2008

Infainç i Custantin, 1298, Febreiro 20.

[Decumiento publicado por Isabel Alfonso Anton [La Colonizacion Cisterciense en la Meseta de l Duero. El Dominio de Moreruela, 1986, Zamora, p. 499-500], que l liu an Madriç ne l A.H.N – Archivo Historico Nacional, Clero. Moreruela. C. 3.555, nº 11.

AF]


Conoscan quantos esta carta viren commo en presença de mi Martin Anes tabalion publico del rey en Miranda e das testimonias que adeant son scritas Miguel Perez clerigo renunçou en mao de Monio Fernandez vicario en terra de Miranda polo muyto onrado don Martino arcibispo de Bragaa a las eyglisias de San Miguel de Yffanes e de Sancta Maria de Cosntantin e partiosse de todo el dereyto que enlas avia por razon que dizia quelas deras o arcibispo de Bragaa sobredito. Outrosi renunçou Martin Payz clerigo en maho deste Monio Fernandez atodo el dereyto quel avia en estas eyglisias sobreditas porf razon que abbade don Fernando e el convento de Moreyrola lo presentaron a elas e Monio Fernandez o sobredito recebeo ela renunciacion delos anbos e dous. E mostrou a don Yanies abbade de Mourayrola que staba presente que há apresentar clerigo aestas eyglisias asi commo herdeyro e padron que presentasse clerigo a elas, ede commo este preyto pasou rogou o abbade sobredito a Monio fernandez vicario que pussese en esta carta seu seelo e Monio Fernandez vicario a rogo do abbade desuso dito seelou esta carta com seu seelo e rogou ami que pussese (en) esta carta meu sinal. Testimonios que presentes foron Asenço Viviaez abade de Santa Maria de Miranda, yo Johanio clerigo ... alfayate moradores en Miranda. Eu Martin Anes tabalion desusu dito arrogo de don frey Yanies abbate de Moreyrola sobredito esta carta scrivy e meu sinal pugi que tal he (signum) en testimonio. Feyta vinte dias de fevreyro. Era de mille e CCC trenta e seys anos.



quinta-feira, 1 de maio de 2008

Palaçuolo, 1297, janeiro 8.


[Decumiento publicado por Isabel Alfonso Anton [La Colonizacion Cisterciense en la Meseta de l Duero. El Dominio de Moreruela, 1986, Zamora, p. 497-498], que l liu an Madriç ne l A.H.N – Archivo Historico Nacional, Clero. Moreruela. C. 3.555, nº 8.

Tamien publicado por J. Rius Serra, an Nuevos fueros de tierras de Zamora, A.H.D.E., VI (1929).

AF]



In Dei nomine Amen. Conosçuda cosa sea a quantos esta carta viren e oyrem que yo don frey Domingo abbat de Moreyrola ensembra con el convento deste mismo lugar, damos e otorgamos ela nostra villa que he dicta de Palaçolo que he en terra de Miranda a çient pobradores e por tal preyto, que la ayan e la lavorem e la chanten e la persuyan in perpetuum por heredat. Salvu ende ela nostra grania de la sacristania con suas devesas e con sos prados e con sos terminos e cum una vinna e con suas long(u)eras que furon dadas a la sacristania assi commo devisado he de vedro tempo. Et den ende en cada un anno en dia de san Martin tres, tres marabedis de foro cada un vasalo al monesterio sobredito de la moneda de la guerra de ocho en ss. el marabedi o la valia enna outra moneda que corer en reyno de Leon. Et todo aquel que y venier pobrar non faga foro por cinco annos. Et a cabo daqueles çinco annos que aya el heredamento vengado. Et quando el so heredamento queser vender mandamos quelo poda vender a atal omne que non sea clerigo nen cavaleyro, nen escudeyro, nen mayordomo aleno nen servu, nen omne de outra orden, mays sea tal el quelo comprar que nos faga el foro e sea noso vasalo. Et se la non quesier vender, o y non quesier morar por fame, o por omezio, o por aguna cosa, echela a Palaço. Et se tornar a cabo de cinco annos los fructos alçados cobre su heredamento. Et se non venier acabo de cinco annos perda el heredamento. Et cada uno de quantos y moraren den un morabedi cada anno en yantar al abbat. Et se y moraren cabaneyros, fagan tres foro commo un pobrador. Omezio, endiza, voz e calona o roso e todas las otras cosas que pertenecen a senor iulguesen a foro de Çamora. Et que esto sea firme e non venga en dubda yo don frey Domingo abbat sobredito vos di ende esta carta partida por a. b.c. e seelada de nosso seelo pendente en testimonio de verdat. Et nos conventu sobredito porque seelo proprio non avemos outorgamos el seelo de noso abbat que he posto en esta carta. Facta e la carta ocho dias por andar de Ianero. Era de mille e CCC e XXXI annos.




domingo, 13 de abril de 2008

Colimbrianos, Figueirolas, Aliste, 1135 - márcio, 26.



[Decumiento publicado por Isabel Alfonso Anton [La Colonizacion Cisterciense en la Meseta de l Duero. El Dominio de Moreruela, 1986, Zamora, p. 293], que l liu an Madriç ne l A.H.N – Archivo Historico Nacional, Clero. Moreruela. C. 3.548, nº 9.

AF]




In Christi nomine qui regum est et principum de propriis possessionibus propriam voluntatem explere Ego Alfonsus Portugalensium princeps, comitis Henrici et regine Tharasie filius, magni quo regis Alfonsus nepos spontanea voluntate compulsus sicut strenuo et dilecto militi quem cordis mei totis visceribus afixum teneo: facio tibi Roderico Menendiz cartam donationis et firmitatis de illis duabis regiis... quos vocitant Figueirolas cum omnibus suis directis per suos terminos et locos antiquos ubicumque illos invenire potueris. Do et concedo, illos vobis sicut iacent in terra de Alisti, territorio Bracarensi, discu­rrentibus aquis in flumine de Funeros(?) ad radicem montis qui Serro dicitur sicuti dividit et determinat terminos suos cum Senabria et inde per vallem de messes sicut cadit in antiquam carrariam sive veream, et inde (a)d procum de Colimbrianos et inde per montem de Vimola et inde per Lacunam de Didaco et inde ad puteum de Valle de Ionia et deinceps ad montem de Amenosino et deinde ad montem de Cerredo et inde ad Menendinum inde per Candanum et inde ad Bucam de Ervedero et inde unde primitus incoavimus. Do igitur tibi eam sicut concluditur per terminos supradictos ut habeas tu illam firmiter et omnis posteritas tua usque imperpetuum. Hoc factum meum spontaneum quicumque irrumpere voluerit quod eigo feci pro amore cordis mei et pro servitio quod michi fecisti et facies si divina maiestas tibi vitam conceserit, quod ego non credo negue concedo irrumpendum tibi ne qui voce tuam pulsaverint hanc hereditatem supra taxatam pariat duplatam vel triplatam vel quantum a vobis fuerit melioratam. Et insuper componat ipsam hereditatem regie potestati secundum quod Liber Iudicum precipit. Facta karta donationis et firmitatis VII.º kalendas aprilis. Era M.CLXXIlI. Ego inclitus Alfonsus portugalensium princeps tibi Roderico Menendiz hanc kartam donationis et firmitatis propria manu roboro, pro testibus Menendus, testis Fernan/dus, testis Pelagius, testis ego comes Rodericus qui vidi cf. Ermigius Munionis curie dapifer cf. Gueda Menendiz cf. Garsia Menendiz cf. Fernandus captivus alferez cf. Egeas Munionis cf. Petrus cancellarius notuit.




Zenízio i Belharino, 1284, dezembre, 12



[Decumiento publicado por Isabel Alfonso Anton [La Colonizacion Cisterciense en la Meseta de l Duero. El Dominio de Moreruela, 1986, Zamora, p. 491-492], que l liu an Madriç ne l A.H.N – Archivo Historico Nacional, Clero. Moreruela. C. 3.555, nº 4.

AF]




...mr. de pena e en trezentos por razo (...) anbas las partes que o dicto Roy Paz por nome dessi e de sua muller Maria Ro(drigue)z cuyo procurador era sufficiente en todo, assi en demandar como en deffender como en conpaar como en juramento dar qual quer que fosse mester connos dictos procuradores sufficientes outrossi en todo que ho abades o convento sobredictos quitassem a Roy Paz e a Maria Rodriguez sua muller os dictos quinentos mrs. et ouvesse o dicto moesteyro de Moreyrola livre e quito en paz e sen refferta pera senpre ya mays o dicto lugar de Villaryno sobre que fora a contenda e a villa de Genizo con todolos outros seus termios commo he contenudo enno outro contracto que feçeron da cambiar en presença de mi Fernan Lopez poblico taballion del Rey de Portugal e do Algarve en Bragança o dicto Roy Paz por si e polla dicta Maria Ro(drigue)z sua muller cuyo procurador abastoso era en demandar e en deffender e en jurar e en conpoer prometeo abona fe su juramento por nome dessi e da dicta Maria Ro(drigue)z sua muller cuyo procurador abastoso era de nunca demandaren o dicto lugar de Villaryno que est en termio de Genizio nen seus termios e de nunca veniren contra cousa nenhuna de Moreyrolla per si nen per outre de sua parte nen doutra en nenhuna maneyra e outrossi obligosse, per si e per suas bonas gaanadas e por gaanar assi movel como rayz que se algunu delles ou algune desua parte ou de outra por elles quissesse demandar odicto lugar de Villarino ou veyr contra esta composiçion ou contra este presente strumento que peyte os ouyto centos mr. que lle foron reluyxados ao abade e convento de Moreyrolla ou aquen elles deren sua voz ante que fuya avydo nen començe preyto e al rey seu eu couto e todavia ha compossiçon seer firme e este stromento valer pora sempre e outrossi odicto Roy Paez por nome dessi e de sua muller Maria Ro(drigue)z cuyo procurador era abastosso prometeo e jurou abona fe danparar e deffender e agravar todallas cousas do moesteyro de Moreyrolla assi como as suas proprias e nunca per si nen per outre venyr contra as cousas do dicto moesteeyro en parte nen entodo e demays se algunum de seus fillos ou de suas fillas dos dictos Roy Paz ou de M.ª R(odrigue)z quiser venyr contra esta composiçon ou quebrantar esta carta seya quebrantado e maldito ata qu(in)ta geeraçon e peyte ao dicto moesteyro os dictos ouyto centos mr. pornome de pena ante queseya ouydo e al rey seu en couto de seys myl soldos e todavia esta composiçon e esta carta seya firme e valedeyra pera senpre e por questo fesse certo e non podesse venyr endulda nos anballas partes rogamos aos juyzes e ao conçello de Bragança que posesen en esta carta seello pendente e nos juyzes e concello a rogo das partes sobre dictas mandamos aseellar este stromento de noso seello e rogamos outrossi a Fernan Lopez taballion sobredicto que escrivysse esta carta e possesse en ella seu segnal e eu Fernan Lopez taballion sobredicto a rogo das partes de suso dictas aesto presente fuy e esta carta con minha mano propia escrivy e en ella pugi meu signal quetal est (signum) en testemonio de verdade. Testes que presentes foron: Johan (Martinez) de Parada e Johan Mar(tinez) Madeyro juyzes de Bregança, Stevan Fernandez cavaleyro e Pedro M(artine)z vagado, Martin Martinez clerigo de Felmyr, Martin Terosso, Alvar Paz mercator e Roy Paz escudeyro, Martin Vermoez, Johan Do(minguez) taballion Pedro Ro(drigue)z cavaleyro e juyz e outros muytos de Bregança, feyta fuy aquesta enna villa de Bregança XII dias andados do mes de Dezembro en era M.CCC.XXII.




segunda-feira, 17 de março de 2008

Zenízio i Belharino, 1284, agosto, 22


[Decumiento publicado por Isabel Alfonso Anton [La Colonizacion Cisterciense en la Meseta de l Duero. El Dominio de Moreruela, 1986, Zamora, p. 490-491], que l liu an Madriç ne l A.H.N – Archivo Historico Nacional, Clero. Moreruela. C. 3.555, nº 3.

AF]



Sabran quantos este presente escripto viren como en presença de mei Fernan Lopez poblico taballion del rey de Portugal e do Algarve en Bragança e das testemonias que de suso son escriptas martes XXII dias dagosto Pedro Rodriguez e Johan Matinez de Parada juyzes de Bragança per carta del rey Don Denis pela gracia de Deus rey de Portugal e do Algarve entregaron a frey Andres vistiaryo de Moreyrola e a frey Veresmo frade desse lugar en nome do abade e do convento do moesteyro sobredicto cuios procuradores sufficyentes eran hun lugar que dizen Vilaryno sobre que fuy contenda entre os dictos abade e convento pelos dictos seus procuradores da huna parte Roy Paz, cavaleyro dangeyra de outra ante Johan Martinez juyz sobredicto de Bregança por que fuy provado per testemonias de muytos homees bonos ante odicto juyz e julgado per el e conffirmado per carta do dicto sennor el rey don Denis que aquel lugar que dizen Villaryno iaz en termino de Genyzo e e de Genyzo e esta entrerga les fezeron os dictos juyzes per carta e per mandado del dicto sennor por que acharon por verdade e fuy provado outrossi que ao tenpo que o dicto Roy Paz e sua muller Maria Rodriguez fezeron canbeo conno moesteyro de Moreyrola sobredicto que oviessen o dictos Roy Paz e sua muller M.ª Rodriguez Angeyra que era do dicto moesteyro en seus dias deron ao dicto moesteyro huna aldea que e chamada Genyzo con todos seus termios e devissos e pacilgus e entradas e saydas e contodas suas perteenças que a oviesse por heredamento pera senper e feçesse dela toda sua voentade e por ende les entergaron o lugar que he dicto Vilaryno e todollos outros termios e devisos que perteeçen a adicta alldea de Genyzo quelles fuy dada pelos dictos Roy Paz e sua muller Maria Rodriguez con todas suas perteenças assi como dicto he pera senper e que esto fosse firme e non venesse endulda os dictos procuradores do dicto moesteyro pediron a min Fernan Lopez taballion sobre dicto (que) les desse deste feyto segundo como pasou e da enterga sobredicta huna protestaçon e heu aseu rogo e do mandado dos dictos juyzes con que entodas estas causas presente fuy esta presente protestaçon con minha mano propria escrivy e enela pugi meu sinal que tal he (signum) en testemonio de verdade que presentes foron Domingo dechecho, Martin(...) Pedro Maurel, Lº carryl andadores de Bragança, don Diego de figey(...) Domingo Martinez, Estevan Fernandez, don Fagundo, de Genyzo, Ferragudo homme do dicto Roy Paz, Pedro Garcia de vinaess, Johan Fernandez homme de Roy Fernandez comendador delgosso e outros muytos. Feyta enno dia sobredito da era M.CCC.XX(II).


domingo, 16 de março de 2008

Angueira i Zenízio, 1284, agosto, 18





[Decumiento publicado por Isabel Alfonso Anton [La Colonizacion Cisterciense en la Meseta de l Duero. El Dominio de Moreruela, 1986, Zamora, p. 489-490], que l liu an Madriç ne l A.H.N – Archivo Historico Nacional, Clero. Moreruela. C. 3.555, nº 2.

AF]




Sabehan quantos este presente scripto viren commo feria VI.XVIII dias andado dagosto de era M.CCC.XXII frey Veresno e frey Andres vestiario de monesteyro de Moreyrola mostraron pollo abade e pollo convento do dicto monesteyro cuios procuradores eran huna carta de nosso senor Dom Denis pela gratia de Deus rey de Portugal e do Algarve a Pedro Rodriguez et a Johan Martinez iuzes de Bragança per queles fezessem entrega de quinientos mr. edas custas assi commo era contenudo enna carta del rey de Ruy Paez cavaleyro de Angueira eo dicto Ruy Paez disse aos juizes que polla carta del rey nen pollo juizio deles non dava nada e por que o dicto vestiario disse aos juizes que obrassen pella carta del rey mostrouli apoges e disse que fossem oss juizes coneles e queles enchessem os cupelos de pedras que nen polla carta del rey nen pollos iuizes non leyxaria elle aentrar enna entrega per la oss juizes fezessem de seu, esse los juizes fallasem alguna rem do seu caelle falhariam pennora en Rico vaao por huna e disto pediron ammi Juhan Eannes taballio de Bragança oss dictos frades huna protestaçon e eu a estas palavras presente foy e arogo dos distos frades esta presente protestaçon con mehan mano propria escrivi e en eela meu sinal pugi que tal e (signum) en testemonhio de verdade que presentes foronoss juizes desuso dictos Pedro Perez alfayate Alvito Perez taballion e Alvar Rodriguez escudeiro con otros muytos. Feyta a carta no dia ena era sobredicta.


quinta-feira, 21 de fevereiro de 2008

Zenízio i Angueira, 1284, júlio, 11.


[Decumiento publicado por Isabel Alfonso Anton [La Colonizacion Cisterciense en la Meseta de l Duero. El Dominio de Moreruela, 1986, Zamora, p. 488-489], que l liu an Madriç ne l A.H.N – Archivo Historico Nacional, Clero. Moreruela. C. 3.555, nº 1.

AF]



Dionisius Dei gratia rex Portugal et Algarbii, vobis judici de Bragancia salutem. Sciatis que recepi vestram cartam de rationibus iudicio et agravo quod de vobis filiavit Rodericus Pelagii miles super contenda quod habebat per ante vos cum abbate et conventu monasterii de Moreyrola super malo et forcia et gravamine quod ipsi abbas et conventus dicebant quod ipse miles sibi faciebat in quodam sua aldayola que dicitur Giinzo. Quas aldeolam ipsi dederunt predicti miles et uxor ipsius predictis abbati et conventui pro alia aldeola que vocatur Angueyra in cambio tali pacto quod pars que veniret contra hanc donationem quod pectaret alteri parti quingentos mrs. pro ut continebatur inquodam instrumento quod vobis fuit mostratum ex parte dictorum abbatis et conventui. Et vos dedistis ibi iudicium quod tale est quod dictus miles esset condampnatus in dictis quingentis marabetinis qui ibi habebatur de pena, pro eo quod passabat dictis abbati et conventui posturam quam cum eis habebat et similiter in custis quas procurator dictorum abbatis et conventus fecerat secundum quod vos inveneritis quod erant de direito. Et ego visis rationibus iudicio et agravo et habito consilio super eis inveni quod vos bene iudicastis et quod dictus miles male se agravavit et revocavi agravum et confirmavi vestrum iudicium et confirmo et condempnavi ipsum militem in quinquaginta et uno solidos et meum de ceteris pro eo quod male se agravavit et inde mando vobis quod faciatis vestrum iudicium compleri et teneri et aguardari per quantum dicto militi inveneritis. Et vendatis tamen de bonis, mobilius suis pro quam ipsi abbas et conventus vel eorum procurator habeant dictas cartas in pace et in salvo. Et si per mobilia non potuerint esse pacati constringatis eum per radicem. Et quantum est super aliis ceteris illuc factis audiatis partes et date unicquiqe suum directum. Unde aliter non faciatis sin autem pectabitis michi quingentos solidos. Et ipsi abbas et conventui vel aliquis pro eis teneat istam cartam. Datum Lixbonei, XI die julii Regem mandante pro Pelagium dominici superiudicem Francisci Iohannis notarii. Er M.CCC.XXII.




segunda-feira, 18 de fevereiro de 2008

Zenízio i Angueira, 1279, maio, 31.



[Decumiento publicado por Isabel Alfonso Anton [La Colonizacion Cisterciense en la Meseta de l Duero. El Dominio de Moreruela, 1986, Zamora, p. 476-478], que l liu an Madriç ne l A.H.N – Archivo Historico Nacional, Clero. Moreruela. C. 3.554, nº 12.

AF]



In Dei nomine amen. Sub era M.CCC.XVII postremeyro dia de mayo conoçuda cousa seya a quantos esta carta virem que nos frey Martino abbade de Moreyrola e nos convento desse mismo logar façemos tal preyto e tal avenença ou tal enplaçamento con vosco Ruy Paez e convosco Maria Rodri­guez sua moller. Nos vos damos anossa vila dangueira assi comola oy dia avemos ou devemos daver por en toda vossa vida danbos e dous e a morte danbos danbos (sic) e dous ficar livre e quita ao moesteyro de Moreyrola cuya he so tal preyto vola damos que la non possades vender nen donar, nen canbiar, nen enpennar, nen enallenar, nen malmeter, nen nenguna cousa a dano da orden hy façer maes que vos prestedes de todos los bienes que se ende levantaren por en toda vossa vida danbos e dous e ala morte danbos ficar livre e quita al moestero de Moreyrola assi commo vola ora damos salvo que alçedes ende vossos benes movles e os fruytos desse anno e outrossi vos damos avos Ruy Paez estremadamente çen mrs. cada ano pola festa de Natal de moeda que chaman da guerra ou doutra moeda que valla tanto commo çen mr. desta e cada un mr. doyto soldos e aquestes çen mr. damos a vos Ruy Pelaez sinlleyramente e avossa moller non, e depus vossa morte non seermos tenudos de darmos a vossa moller nen a vossos fillos e outrossi vos damos a manpostoria de todo quanto nos avemos em Miranda que ha tengades de nossa mano con trinta mr. cada ano pola festa dentroydo de tal moeda e taes moravedis commo desuso he dito en nos çen mrs. et vos que lealmente deffendades elas nostras cousas e as enparedes e as requirades e as demandedes assi commo se fossen vossas e vos non seerdes poderoso de comer, nen de pedir nen de tomar nenguna cousa aos nossos vassallos e quando vos non chamarmos para nossa aiuda ou para nosso deffendemento vos irdes a elo e nos proveermos vos de comer a vos et a vossos homees e a vossas beschas. Todas estas cousas sobreditas vos damos pola vossa villa de Geniço que nos dades en presente entregamente salvo uno casal que ten vosso yrmano Fernan Paez. Esta villa de Geniço nos dades con entradas e con saydas e con todas las cousas que le perteneçen ou perteneçer deven por jur derdamento para senpre, que ha possamos vender e dar e cambiar e façer dela toda nossa voentade assi commo de nossa cousa propria que melor avemos e Nos Ruy Paez e Maria Rodriguez sobreditos damos e outorgamos esta nossa villa de Geniço sobredita a vos dom abbade e avosso convento por heredamento pora senpre, assi commo esta carta diz e outorgamos e prometemos de vola asalvar por nossa custa a todo tenpo de todo ome que vola demandar e de toda cousa e eu M.ª Rodriguez sobredita renunço e quitome e partome de todo ho dereyto que eu ey ou poderia aver enna vila dangueyra e outorgo avençon que Sancha Lourenco e me e meus hyrmanos feçemos ao moesterio sobredito de Moreyrola e nos sobreditos Ruy Paez e M.ª Rodriguez prometemos en bona fe sen mal enganno de vos leyxar todo o vosso a nossa morte livre e quito assi como agora de vos tenemos e se melorado e non enpeorado e eu Ruy Paez stremadamente prometo en bona fe sen mal enganno de deffender e de guardar e de demandar e de requirir e de enparar todas las vossas cousas que avedes en Miranda assi commo se fosse meu heredamento proprio e de façer por elas assi commo por las mias miismas e nos anbas las partes sobreditas nos obligamos unos a outros su pena de quinentos mr. per nos e per nossas bonas movles e rayzes de conprir unos a outros quanto esta carta manda e a parte qui isto non quisier comprir nen estar ao que esta carta manda peyte a a outra parte quinentos mr. e todavia star ho preyto firme e façer que façer outrossi nos obligamos que nos possamos penorar unos a outros assi pola pena commo polo principal sen tooma de juiz eclesiastico ou leygal. E que esto en dulda non podesse veyr e para senpre fosse maes firme nos os sobreditos frey Martino abbade e convento e Ruy Paez e Maria Rodriguez, rogamos a Martin Lopez, publico taballon del rey en Bragança que feçesse ende duas cartas partidas por a.b.c. das quaes cada una das partes tevessemos sennas en testimonio e eu Martin Lopez taballion sobredito a rogo do devandito abbade que pareçen en presença dante min con carta de procuraçon abba stante do convento de Moreyrola sobre las cousas devanditas e arogo dos devanditos Ruy Paez e Maria Rodriguez a esto presente foy e con mia mano propria esta carta e outra tal scrivi e en elas puse meu signnal que tal he, das quaes cartas cada una das partes teem sellas Os que presentes foron: Fernan Stevanez cavallero juyz de Bragança e Nuno Fernandez, cavalero fillo de Fernan Rodriguez de Seavria e Garcia Perez de Bragança dito da Amoreyra e Petro Moniz de Pinno e Domingo Pelaez e Miguel Iohannes clerigo e Lorenzo Yuanes e Diego Tomas e Petro Ravaales e Bertholameu e Pedro e don Adam e Viteyro Minguez e P. Lorenzo Iohannis e Pedro Perez e Pedro Dominguez e Martin Perez e Pedro Pelaez e Lorenzo Dominguez e don Mamede e Ruy Gomez scudero todos ditos dangueyra.

sábado, 16 de fevereiro de 2008

Zenízio, 1262, júlio, 22



[
Decumiento publicado por Isabel Alfonso Anton [La Colonizacion Cisterciense en la Meseta de l Duero. El Dominio de Moreruela, 1986, Zamora, p. 462-463], que l liu an Madriç ne l A.H.N – Archivo Historico Nacional, Clero. Moreruela. C. 3.554, nº O 5).


In Dei nomine amen. Saban quantos estas cartas viren como nos Ruy Payz, fillo de Payz (roto) (Or)raca Alfonso mia muller e filla de Alfonso Meendez de Bornes, fazemus a tal pleyto convosco don Martin Gil a(bbad de) Morerola e con el convento des mismo lugar. Damus vos e en juramus vos quanto avemos en Genizo aldea de Miranda, convien a saber: toda la vila con sos terminos, salvo el septimo que he de Dona Maria muler que fu de Lupe Dominquez freyre dei Ospital e salvo el casal que ha y meu ermano Fernan Payz. Todolo al vos entregamos e enjuramos e damos que sea vestro per juro de heredade e que vendades e fagades ende como fur a vestra voluntade, e desdel dia de oge adelantre sea vestra livre e quita. E nos abbade don Martin Gil de Morerola e el convento des mismo lugar por esta donacion que vos Ruy Payz e dona Orraca Alffonso sobredichos nos dades desta heredade de Genizo Nos damos vos quanto avemos en Bornes e en terra de Bregancia que ovemus de A1ffonso Meendez de Bornes e damos vos Genizo esta vila sobredita que lo tengades en vestra vida de ambos ela qual nos vos diestes e a vestra morte todo esto que vos damos ficar livre e quito al monasterio de Morerola con quanto y axarmos e con quanto hy comprardes E vos non averdes poder delo dar nin delo vender nin delo estraniar mas todo seer livre deI monasterio assi como sua heredade propria salvo el uso delos fruytos que vos Ruy Payz e Orraca Alffonso sobreditos ayades tanto en vestra vida, e nos abbade e conventto sobreditos de Morerola o aquelos que poys de nos en nostro monasterio veneren, cortarmos madeyra ela que nos fezer mester e nos montes de Bornes, e yo Ruy Payz e mia muler Orraca Alfonso obligamos nos de gardar todas estas cosas que son escriptas en estas cartas, e de fazer salva al abbade e al convento de Morerola esta vila de Genizo per nostras bonas e per pena de mas de CCC mrs. de quien quier quela demande al abbade e al convento de Morerola e de mas yo Orraca AIffonso sobredita ela vendeda ela donacion que meu padre Alffonso Meendez fizo al monasterio de Morerola en Genizo que yo ove otorgado por maor firmedumre I outorgola de cabo. Demas yo Ruy Payz e yo Orraca Alffonso sobredito por devocion que avemos al monasterio de Morerola (fa)zemos nos sos familiares e prometemos de nos soterrar a nostra morte .de ambos eno monasterio de Morerola con nostras tercias e esto sea firme por siempre yo don Martin Gil abbade de Morerola e nos convento des mismo lugar e yo Ruy Payz e mia muler sobreditos fazemos deste pleyto duas cartas partidas per a.b.c. e la una ha el abbade e o convento e la otra yo Ruy Payz e mia muler Orraca A1ffonso e yo don Martin Gil abbade pongo hy nostro sielo e nos convento por que sielo proprio non avemos otorgamos el sielo de nostro abbade puesto en estas cartas, e yo Ruy Payz e mia muler Orraca Alffonso por que sielo proprio non avemos, rogamos el concelo de que punga hy so sielo, e nos concelo a ruego de Ruy Payz e de sua muler Orraca Alffonso fezemos poner en estas cartas nostro sielo. Feyta la carta enno monasterio sub(re)dito. Enna era de Mil e trezientos annos. En dia de Sancta Maria Magdalena.




sexta-feira, 15 de fevereiro de 2008

Zenízio i Angueira,1257, febreiro, 9.




[Decumiento publicado por Isabel Alfonso Anton [La Colonizacion Cisterciense en la Meseta de l Duero. El Dominio de Moreruela, 1986, Zamora, p. 457-458], que l liu an Madriç ne l A.H.N – Archivo Historico Nacional, Clero. Moreruela. C. 3.553, nº 15.

AF]



ln Dei nomine amen. Sabban quanto esta carta viren como eu don Alfonso Meendez de Bornes, con conseyo e con o(utor)gamiento de mia moyer dona Velasquida e de mios fiyos e sous vendo a vos don Pedro Pedrez abbat e al (monesterio) de Morerola tres casales que hey de miou patrimonio enna villa que ye dita Geniçio de Miranda, con todos sous dere(chos quan)tos me ami pertenecen en essa villa sobre dita e el sesmo de San Iohan de Angueyra que ov(e...) si de parte de miou padre don Meen Bofino et como you apris de miou padre e quanto avia el de (...)villa maes quanto vos hy podierdes vençer pos parte de mi todo volo you vendo e outorgo que ayades estas herdades devanditas desde vue en delante e las posseades e fagades delas elo que vos pagardes e vendo volas con entradas. con salidas con eglisias e con montes e con devisas e con quanto me hy pertenece e en precio desta vendeda reçebi de vos una bona mula dela qual soe ya pagado e quien vos a esta mia vendeda quesier passar aya la maldiçion de Dios e la mia e demaes quanto vos enquie­tar tanto vos duble, e de mays peche vos CC. mrs. e la vendiçion sea firme. Ie estas herdades sobredichas entregue a Martivanes cellarero de Miranda e a frey Pedro de Fiexas por parte del abbat e del convento de Morerola. Testes qui viderunt et audierunt quando don Alfonso Meendez de Bornes entregou ela herdade de Geniçio a Martin Yuanes e a frey Pedro de Fiexas e outro assi ela herdat de San Iohan de Angueyra: Meen Migaelez gerno de don Alfonso Meendez cf. Garcia Pedrez Rebonti cf. Gonzalvo Nunnez cavalero de Castro de Ladrones cf. Monio Alfonso conscudero de Castro de Ladrones cf. Don Alfonso de Maladas cf. Pedro Fernandez de Malladas d. Domingo Migayelez cf. Domingo Stevan de Yfanez cf. Johan Ervelon cf. Omne de don Alfonso Meendez de Bornes cf. Ruy Pedrez omne de Meendo Migayelez cf. Pedro Migayelez omne de Garcia Pedrez, Martin re cf. Pedro Iohan cf. don Salvador cf. Domingo Adam cf. Johan (...) cf. Don Sancho cf. Don Andres cf. Don Iohan cf. Martin Xemenez cf. Andres (Ver)mudez cf. Todos estos (...) nes de Angueyra. Facta carta sub era M.CC.LXXXX.V. feria VI. V idus febru(ar)ii. Ie que esta karta sea mays firme pora todo tiempo you don Alfonso Meendez sobredicho de Bornes puse hy miou seyello.




terça-feira, 12 de fevereiro de 2008

Angueira, 1256, setembro, 30.




[Decumiento publicado por Isabel Alfonso Anton [La Colonizacion Cisterciense en la Meseta de l Duero. El Dominio de Moreruela, 1986, Zamora, p. 456], que l liu an Madriç ne l A.H.N – Archivo Historico Nacional, Clero. Moreruela. C. 3.553, nº 14.]



In Dei nomine amen. Sabban todos aquellos que viren aquesta presente car­ta, que yo Maria Rodriguez fiya de Ruy Tellez e de Marina Gil vendo a vos don Pedro abbat e al convento de Morerola ela tercia dela quarta de Angueyra de Miranda e en sous termenos que ey de parte de miou padre. Vendo vos aquesta tercia assi como de susu dixe con todas aquellas cousas que me en esta dita villa pertenece: terras, casas, suelos, vasallos, montes e devesas, rios e molinos, en­tradas e exidas e quanto me pertenece en essa eglisia e estas de vanditas cousas vos vendo por L. mr. que recebi de vos de que soy bien pagada e vos que seades sennores destas devanditas cousas que vos vendo assi como delas cousas que mays livres avedes. De mays abligo me per mi e per mias bonas de vos salvar estas cousas devanditas a derecho de todo omne que vos a ellas passar. Todo omne que contra esta mia vendiçion venier e contradeçir quesier aa ela maldiçion de Dios e de sous sanctos e quanto vos demandar tanto vos duble, e de mays que peche a vos docientos mr. e toda via esta mia vendicion vos estey firme. Esta carta desta vendiçion fuy fecha postremero dia de sebtembrio. Era M.CC.LXXXX.IIII Regnando el rey don Alfonso conla reyna donna Violanda en Castilla en Leon e enna Andaluçia. Archibispo de Bragara don Martin Giraldez. Presentes que viron e que oyron Garcia Moniz canonigo de Camora. Pedro Silvestrez sou clerigo sudiachono, Fernan Pedrez cavalero de Xeysas, Ruy Fernandez de Xeysas, Loppe Garcia clerigo de Mellanes Domingo Pelaez clerigo de Monta Marta, Pedro Mochacho, Migael Salvadorez, Fernan çapatero Bartolome el ioglar, Salvador grillo, Pedro Arguyo, Johan moreno, Don Ver­mudo Gil cavaleyro, Monnio Fernandez cavalero.
Garcia Monniz canonigo de Camora e Vermudo Gil son fiadores de esta ninna Maria Rodriguez traer a outorgamento de esta vendida que fizo de esta festa de todos sanctos que vene sub era M.CC.LXXXX.IIII a dous annos, esto ya ala festa de todos sanctos que venira por era M.CC.LXXXX.VI. (Çamora).

domingo, 10 de fevereiro de 2008

Angueira , 1256, setembre, 28.




[
Decumiento publicado por Isabel Alfonso Anton [La Colonizacion Cisterciense en la Meseta de l Duero. El Dominio de Moreruela, 1986, Zamora, p. 455], que l liu an Madriç ne l A.H.N – Archivo Historico Nacional, Clero. Moreruela. C. 3.553, nº 12(13).

Mais un decumiento screbido an remanse, tamien el cun muitas aparecéncias al mirandés de hoije, a eisigir studos que inda stan por fazer.

AF.]




In Dei nomine amen. Saban todos aquellos que viren aquesta presente carta que yo Sancha Laurenz en sembla con mias filias Maria Rodriguez e Fronilla Rodriguez vendo a vos don Pedro abbat e al convento de Sancta Maria de Morerola elas duas partes dela quarta dela villa que ya dita Anguera que iaz en Miranda e en sous terminos de aquella villa. Vendo vos con estas mias filias estas duas partes assi como de suso dixe con todas aquellas cosas que nos y pertenecen: terras, casas, solos, vassallos, montes, devessas, rios, molinos, entradas e exidas e ela eglisia con todos los derechos que y avemos, estas devanditas cosas vendemos por ciento morabetinos que recebimos de vos de que somos ya ben pagados e vos desdel dia de oy adelantre seades sennores de estas heredades de esta villa de Angueyra assi como desuso ya dito, que faga­des ende elo que vos pagardes assi como delas heredades que vos mays delivres oviestes semper en possession e de mays que nos obligamos per nos e per nostras bonas de vos salvar esta nostra vendicion que vos fazemos de todo omne que vos a ella passar quesier a derecho. Todo omne que contra esta nostra vendicion venier e contra dezir quesier aa ela maldicion de Deus e de sous sanctos, e quanto vos demandar tanto vos duble, e de mays que vos peche dozientos morabetinos e toda via esta nostra vendicion vos estey firme. Esta carta de esta vendicion fu fecha quarto kalendas octobris, era M.CC.LXX­XX.II. Regnando el rey don Alfonso con la reyna donna Violanda en Casti­lla e en Leon e enna Andalozia.
Arcebispo de Bragara don Martin Giraldez. (Presentes) que estudieron al firmamento e ala roboracion de esta carta.

(1.ª col.):
De Moreiruola:
Don Pedro Pedrez abbat.
Don Gotierre prior.
Don Thomas maestre delos frades.
Don Domingo Pedrez cellerario maor.
Don Sthevan de Valencia monge.
Don Sthevan, monge del Ferramental.
Martin Gunzalvez, maestre de novicios.
Et outros muchos monges et novicios
et conversos.

(2.ª col.):
De Senavria:
Fernan Rodriguez fiyo de Roy Ponz.
Rodrigo Lorenz fiyo de Lorenzo Fagundez.
Roy Fernandez fiyo de Fernan Rodriguez.
Johan Frison fiyo de P(edro) Frison.
Fernan Pedrez fiyo de Orracha Tellez.
Lourenzo Cristophorez.
Martin Carro.
Pedro Antes, pedrero.
Martin.
Johannes.
Pedro Tellez.
Fernando nieto de Fernan Vermez de Rio Manzanas.

(3.ª col.):
Garcia Mon(iz canon)igo de Camora.

Pedro Silver sou clerigo subdiachono.

Cavalleros:
Fernan Pedrez de Xexas.
Don Vermudo Gil.
Monnio Fernandez.
Rui Fernandez de Xexas.

Clerigos:
Lope Gareia de Mellanes.
Domini Pelaiz.

De Montamarta:
Pedro mochacho.
Migael Salvadorez.
Fernan zapatero.
Bartholomeo ioglar.
Salvador grillo.
Pedro Arguiyo.
Johan Moreno.

Ruy Lourenzo e Fernan Rodriguez cavallero de Senavria son per si e per suas bonas fiadores de fazer otorgar esta vendeda que fizo Sancha Lourenz cum suas fiyas delo outorgar elas ninnas quando furen elas ninnas pera edat de outorgamento.


sábado, 9 de fevereiro de 2008

Fonso Mendes de Bornes, 1256, 25 de febreiro




[
Decumiento publicado por Isabel Alfonso Anton [La Colonizacion Cisterciense en la Meseta de l Duero. El Dominio de Moreruela, 1986, Zamora, p. 451-453], que l liu an Madriç ne l A.H.N – Archivo Historico Nacional, Clero. Moreruela. C. 3.553, nº 11(10).

Este decumiento nun ten que ber cula tierra de Miranda, yá que ls pobos eiqui falados [Bornes, Cernadiela, Val de Corteços, Val de Prados, etc.] stan hoije ne ls cunceilhos de Macedo i Mirandela. Assi i todo, justefica-se la sue publicaçon tanto pula lhéngua an que stá screbido, cumo por ls anterbenientes muito tenéren a ber cula tierra de Miranda, l cumbento de Moreiruola i Fonso Mendes de Bornes.

AF]




In Dei nomine amen. Sabban quantos esta carta viren que you don Alfonso Melendez de Bornes esguardando el bien e ela alimosna e las oraciones que se faccen cada dia enno monesterio de Sancta Maria de Morerola polos vivos e polos muertos e maor miente por aquelos que fazen alguna alimosna de sous bienes enno monasterio por ende de mia sana voluntade en remission de mios pecados e que Dios me de hy parte en vida e en muerte ennos bienes e ennas oraciones que se faran enno monesterio sobredicho dou e outorgo a vos don Pedro per la gratia de Dios abbade e al convento dese mismo lugar ela tercia parte de todos mios bienes muevle e rayz convien a saber ela tercia parte de quanto que you hey e me perteneçe enna villa sobredicha de Bornes e en Cernadiela e en Val de Corteços e en Val de Prados e en outros lugares hu quier quelo you aya fueras ende aquelo que you hey en Nogueyra e este donadio vos fago specialmiente que vos don abbade e el convento fagades cadano anniversario por mia alma e outrosi que vos don abbade e los outros abbades que serran pos vos dedes pitancia al convento de pescado por remenbrancia el dia de miou anniversario e de aqui adelantre me quito e me parto de todas estas cousas de nomradas que vos eu dou e en iuro vos en ellas quelas ades e las posseades livres e quitas con todas suas pertenençias para siempre en nomre de vestro monesterio per iuro de herdade assi como las you hey ou devo aver. Outrosi vos dou et vos outorgo ela tercia parte de todos los bienes muevle e rayz que you ganar ou percalçar de aqui adelantre quelo tomedes e quelo ades depueys de mia muerte e outrosi mando miou cuerpo pora sepultura a vestro monesterio abuena fey que you atienda e agarde estas cousas que aqui son escriptas e que no vienga contra elas en vida nen en muerte per mi nen per miou mandado e nos don Pedro abbade e el convento sobredichos reçebimos de vos don Alfonso Melendez esta donaçion que no façedes en alimosna delas cousas que avedes en los lugares sobredichos que nos luego enjurades e delas outras que vos Dios dara que esperamos a vestra muerte assi como aqui ye escripto e prometemos de vos atender e de vos complir todas estas cousas por vestra alma asi como son escriptas e que esto sea mays firme e non pueda venir en dubda you don Alfonso e nos don abbade e el convento sobredichos façemos ende duas cartas partidas por a.b.c. e aselladas del seyello de mi don Alfonso e de mi don abbade e por mayor firmedumre rogamus ambas las partes al conceyo de Bregancia que ponga en ambas estas cartas sou seyello e nos el conceyo de Bregançia per ruego de don Alfonso Melendez de Bornes e del abbade e del convento de Morerola ponemus en estas cartas nostro seyello. Testes que viron e que ouviron el conceyo de Bregancia Mendo Migaelez cf. Alfonso Meendez de Travanca cf. Meendo Rodriguez de Travanca cf. don Fagundo escudeyro cf. Domingo Reymondez el clerigo cf. Martin Lopez escudeyro, Johan Meendez cf. Pedro Loppez cf. don Lorienze juiz cf. Johanin de la Azogue cf. Pedro Garcia de Terroso, Ruy Martinez, don Macia, Migael Loppez, Pedro feo fiyo de Pedro Loppez, don Gonzalvo de los ortos. Martin Iohannes de Fortes. Ie esta carta robrou don Alfonso Melendez de Bornes ala. eglisia de Sancta Maria de Bregancia. Facta carta V kalendas marcii.
Era M.CC. nonagesima IIII.



sexta-feira, 8 de fevereiro de 2008

Fonso Mendes de Bornes - 1255



[Este decumiento fui publicado por Isabel Alfonso Anton [La Colonizacion Cisterciense en la Meseta de l Duero. El Dominio de Moreruela, 1986, Zamora, p. 451], que l liu an Madriç ne l A.H.N – Archivo Historico Nacional, Clero. Moreruela. C. 3.553, nº 9
L decumiento ten la era de 1293 a que le corresponde l anho 1255, cunsante la era atual.
Queda inda la nota de que este ye l purmeiro decumiento de Moreiruola, de ls respeitantes a la tierra de Miranda, que ye screbido an remanse. Outros saliran yá a seguir, sendo que la lhéngua destes decumientos inda nun fui studada por naide, de modo que mais quiero nun le dar un nome, al menos eiqui i agora.
AF. ]



In Dei nomine amen. Conoscuda cousa sea a todos los que esta carta viren tan bien elos que agora son como elos que han por venir. Como eu don Alfonso Meendez de Bornes dou e outorgo a don Pedro abbat de Morerola e al convento des mismo lugar quanto hey e devo aver en Geniço e Sant Johan dela Ribera que eredey de Meen Bofino o como quier quelo oviesse quier de compra quier de donadiu por mia alma e por bienes que recebi del Monesterio sobre dicho e spero reçebir spirital miente e temporal e doulo e outorgolo con montes e con prados, con pascidos, con entradas e con salidas. con fontes e con aguas, con terras lavradas e por lavrar e generalmiente como la eu ouve ata el dia de oye, con quantas cousas hy son mias e furon e deven seer todolo dou e outorgo livre miente e quita miente, al abbat e al convento de Morerola quelo hayan e lo posidan por siempre e sean poderosos deste dia a delante dela dar e dela vender e façer dela elo que se quisieren assi como de sua herdade livre e quita e eu don Alfonso Meendez de Bornes la renuncio e me quito dela de oye a delante e la dou e la entrego a Morerola como de suso he dicho e nen eu nen mia moler nin meu fillo nin omne de mia parte non seermos poderosos dela demandar ia maes nen el convento seer tenudo dele responder. Facta carta in Morerola. Era M.CC.LXXXX.III. rey en Portugal don Alfonsso, reyna donna Beringuella filla del rey Alfonsso de Castiella Ar­chibispo en Bragaa don Johan Veegas.


domingo, 27 de janeiro de 2008

1574/75 - Poema de l çterrado an Miranda



[Pulblica-se este poema cumo decumiento, pus ye nessa culidade que ten antresse pa la lhéngua mirandesa. Fui la doutora Manuela Barros Ferreira que eiqui hai uns anhos me chamou la atencion para este poema, publicado pul Porsor Américo da Costa Ramalho (“A Elegia do exilado de Miranda”, Boletim de Filologia, Tomo XXIX, Fasc. 1-4, 1984, pp. 215-220). Lhougo nessa altura fiç ua purmeira traduçon de l poema para mirandés, que inda recebiu algues sugestiones críticas de la doutora Manuela Barros Ferreira, mas agora se fiç ua rebison antegral dessa traduçon fazendo-le altaraçones..

Nun se sabe quien screbiu l guapo poema an lhatin, ponendo-se la heipótese de haber sido Diogo de Teive, que stubo uns anhos çterrado an Miranda cumo abade de Bilachana acumpanhando l bispo D. Julião d’Alva, que del era amigo, mas apuis de haber sido cundanado pula Anqueisdçon i fastado de porsor de Coleijo de las Artes. Mas l porsor Costa Ramalho pon de parte essa heipótese pus cuida que l poema haberá sido screbido a la buolta de ls anhos 1574/1575. Fui nessa altura que l filho de Pedro Sáncio, de que se fala no poema,. haberá ido para África a guerrear, i nessa altura Diogo de Teive yá nun serie bibo ou, se l fusse, starie a bibir an Lisboua.

L porsor Américo da Costa Ramalho pon la heipótese de haber sido screbido por un tal (Gregório) Teixeira, pus hai un poema que fala del a bibir na cidade de Miranda i parece ser el l çterrado de Miranda. L próssimo decumiento a publicar eiqui será esse poema que fala ne l tal Teixeira.

L Pedro Sáncio (an pertués Pedro Sanches) a quien ye derigido l poema era ua amportante personalidade desse tiempo, para alhá de bun poeta lhatino, yá que era «Secretário do Desembargo do Paço» (que era l Supremo Tribunal), ne l reinado de D. Sabastian. Dende que este poema le seia deregido cumo quien stá a meter ua ‘cunha’.

Cumo ne ls outros casos, situa-se l decumiento, mas nun se fázen outros comentários.

Amadeu Ferreira]




Eilegie dun cierto çterrado para Pedro Çáncio


Á Pedro, glória de la pátria - a quien Délio deixa andar
Pulas perfundas de las Aónides, camino que mui ralo abre,
I auga fresca buer nas fuontes de Castália
I, cun mano able, de la lira sacar sonidos ciertos -,
You, un çeterrado i benediço an tierra alhena,
Sou oubrigado a bibir loinge de casa de mius pais.
Eiqui, na raia mais na punta de l reino, me prende ua suorte
Mala i cuntina a oupremir-me an sue ruodra ancierta;
Eiqui, adonde l relhuziente Douro arródia cun sues augas claras
Adonde sue fuorte i delgeira corriente passa campante i triunfal,
I mira al loinge las bielhas muralhas dua pequeinha cidade,
A que l nuosso tiempo, algo sien sentido, le chama Miranda.
Para quei amentar nas questumes i maneiras de la giente i ne ls sítios
Quando l miu peito stá andurecido por bias de outros cuidados?
Á cuitadico de mi, siempre la zgraciada suorte me ha de perseguir
I oubrigando-me a tardar na triste cidade.
Nin sequiera me deixaran fazer-te houmenaige, cumo quiero,
Á Pedro, ou tener l nome antre ls tous amigos.
Solo tu poderás dá-le ua mano a este malinado,
Pa que l miu sprito, yá andeble, porqui nun quede cobrado.
Por esso nun cunsintas que la mie sprança se quede
Para siempre, pus solo de la tue ajuda stá colgada.
An beç desso, pido-te, acha modo de las mies belas,
Cun aires criançosos, chubíren seguras pul rebuolto mar:
Al fin, acha modo de you antrar ne ls anchos puortos
De mie tierra adonde l fondo Teijo bota sues augas d’ouro.
Pus tu puodes lhebar, cun todo l Senado a oubir,
Palabras que me séian faborables ne l mais alto tribunal,
Pa que nun tenga de ir por tierras alhenas cumo bendiço
Zgraciado, nin tenga de me fartar cul lhargo camino.
Ende, todo l que you fur deiqui palantre, será obra tue,
Á bun Pedro, se me botares la mano, cumo manda la justícia.
Cunfiante nesso, tengo gana de te bejitar i, a la par,
De te cuntar todos ls mius porblemas, á dariego Pedro.
I percipalmente atamar, cun buonas palabras, l tou delor,
Que carrega l tou anfeliç coraçon c’un miedo ancierto,
Anquanto l tou filho (que nun quier saber de ls cuidados
De l probe pai, pus solo le agrada la mais grande glória),
Para, sin miedo, s’atirar cun fuorça contra ls einemigos,
Se te scapa, sin abisar, tornando pa ls reinos de l’África.
Mas nun me deixa l stranho mal que me atermenta l cuorpo
i me arrocha las antranhas sin parar.
Mas assi que you agarre cumpletamente la mie antiga fuorça
Meto-me a camino de mie casa i de la tue.
Neste antretiempo, pido als diuses que bibas cun ua feliç streilha
I que la Parca puxe ls filos por muito tiempo.
SALUDE




[an lhatin:

Ad Petreium Sanctium Elegia Cuiusdam Exulis


Petre, decus patriae, cui dat lustrare recessus
Delius Aonidum, qua uia rara patet.
Cataliisque haurire nouas e fontibus undas,
Et facili docte flectere plectra manu,
Exul in ignota nec non nouus incola terra
En procul a patria cogor abesse domo;
Hic sors extremis regni me detinet oris
Impia et ancipiti deprimit usque rota;
Qua uitreus liquidis Durius natat undique lymphis
Qua rapido gradiens flumine transit ouans,
Urbis et exiguae procul haud noua moenia cernit,
Quam male Mirandam saecula nostra uocant.
Quid memorem gentis mores habitusque locosque
Quando aliis curis pectora nostra rigent?
Heu miserum semper premet inclementia fati
Me, dabit et tristi ducere in urbe moras.
Nec mihi (quod cupio) obsequium praestare licebit
Petre tibi, aut inter nomen habere tuos.
Tu solum auxilium poteris praestare dolenti
Ne iaceat mens mea fracta loco.
Non igitur patiare meam languescere prorsus
Spem, quae tota tuo pender ab auxilio.
Sed potius concede precor mea uela secundis
Flatibus iratum scandere tuta mare:
Da patriae tandem portus intrare patentes
Qua Tagus auriferas commouet altus aquas.
Nam tu ferre potes toto spectante Senatu
Pro me supremo uerba benigna foro,
Ne miser ignotas cogar nouus ire per oras
Incola, ne patiar taedia longa uiae.
Et sic quidquid ero posthac, erit optime munus
Petre tuum, auxilium si mihi rite feras.
His igitur fretus cupio te inuisere nec non
Haec aperire simul, candide Petre, tibi.
Praecipueque tuum uerbis lenire dolorem
Qui premit ancipiti tristia corda metu,
Dum natus (proprii tetigit quem nulla dolentis
Cura patris, uerum gloria summa iuuat)
Ut ruat intrepide medios uiolentus in hostes
Te subito repetens Africa regna fugit.
Sed uetat insolitus grauiter qui corpora uexat
Morbus et assidue uiscera nostra premit.
Attamen ut primum penitus sua pristina robur
Sumpserit ipse lares, et tua tecta petam.
Interea superos felici ut sidere uiuas
Et precor in longum stamina Parca trahat.
VALE]


terça-feira, 15 de janeiro de 2008

1609 - Miranda i la lhéngua mirandesa bistas por Severim de Faria


[L decumiento que hoije se apersenta ye la trascriçon antegral de l relato que ye feito ne l diário de la biaije de Severim de Faria, subre la cidade de Miranda, sou termo, sue giente i subre la lhéngua mirandesa. Severim de Faria bieno a Miranda an nome de l cabildo de la Sé de Ébora, a que pertencie i de que era xantre, a dá-le ls parabienes al bispo de Miranda, que habie sido nomeado arcebispo de Ébora. L xantre stubo an Miranda uito dies: chegou l die 28 de Nobembre de 1609, a las cinco de la tarde, i saliu l die 7 de l més de Dezembre. Todo l relato de la biaije ye mui amportante, mas eiqui solo deixamos la parte que respeita a la Tierra de Miranda, atenta la sue amportança pa la stória de la lhéngua mirandesa. Ye la parte de l decumiento que fala de l'antrada na Tierra de Miranda (Fornos de Lagoaça) até la sue salida.

Este decumiento fui studado por José Leite de Vasconcellos, mas hai que tornar a el. La sue amportança eisigie que eiqui se publicara.

L decumiento ye sacado de Nação Portuguesa, vol. VII, Fascículo XI-XII, 1933.

A.F.]





17 jornada 26 de Novembro

Da Torre de Mencorvo a Fornos ha quatro legoas de bom caminho posto q. acompanhado de pequenas serras onde ha mtas minas de ferro.

Fornos he lugar de mais de cem vizinhos do termo de Freixo de Espada cincta. A Igreja he vigairaria q. apresentão os da mesma camara. He esta terra abũndante de trigo posto q. mui somenos. Lavrãse os campos a folhos como em Alemteio.

Tem tambem vinho e fazem paças de uvas e figos de mto bom sabor posto q. as de uvas tocam sempre de azedo porq. nunqua amadurecẽ nesta terra mto de q. he bom sinal acharmos todas as parreiras carregadas ainda dellas, e mtas por pintar.

A gente deste Territorio he mui bem acondiçoada e agasalhadeira de modo q. quando aqui chegou o Sõr Chantre lhe trouxerão todos presentes das fruitas sequas de terra e detoxarrias e de outras d’espinho (de q. a terra tambem abunda) e com animo tão livre q. recusrão tomar a remuneração q. pellos presentes o Sõr Chantre lhes mandou dar. Costumase tambem nesta terra andarem as moças antes q. casem quasi todas em cabello e pouquas em coifas, e as casadas trazẽ somte as toalhas. Neste dia tivemos grande chuiva por isso não passamos por diante, e fizemos aqui noite.



18 jornada 27 do mes

De Fornos a villa d ala ha tres legoas as quais passamos cõ grão tormenta de chuivas de modo q. atravessamos algũas ribeiras na estrada q. a mor parte do verão não levão corrente, e tanta altura q. davão pellos peitos aos de pé. O lugar he de cem vizinhos do senhorio da comenda do Mogadoiro de quẽ he tambem a Igreja q. rende tresentos mil rs. Aqui fizemos noite pella aspereza do tempo.



19 jornada do mes

De Villa d ala a Duas igrejas ha sinquo legoas. Teve esta villa este nome por duas igrejas q. nella ha hũa das quais he abadia q. rende quatrocentos mil rs. O povo he perto de suzentos vizinhos, e o grosso está ao longo de hũa ribeira sequa.

Aqui sesteamos.

De Duas igrejas a Miranda ha hũa legoa de bom caminho assombrado de montes ao longe. Pouco depois de saidos do lugar ouvemos vista dos q. vinhão esperar o Sõr Chantre sabendo ia da sua ida por hũ proprio q. de Fornos despachou o Sõr Chantre ao Bpo. Tanto q. chegarão ao perto se sahio o Sõr Chantre das andas e se pos na mula q. levava de dextro e cõ as andas de tras caminhou ate os encontrar era a mais desta gente mandada do Bpo. e familiares seus assi eclesiasticos, como seculares. Entre elles vinha tambem o mestre eschola da Sé, o qual tomando o sõr chantre a mão dereita, o foi acompanhando iunta mte cõ os mais ate a cidade na qual entramos as sinquo da tarde, e despedindo se o sõr chantre a porta do Bpo. dos q. não erão de caza descavalgou e acompanhado de todos os da familia q. o vierão receber subiu a salla na porta da qual oo esperava o Bpo. ao qual tanto que o sõr chantre chegou lhe pedio a mão pa. a beijar porẽ elle o não consentio antes tomandoo por ella o levou a sua ante camara onde depois de lhe perguntar como vinha do caminho lhe deu o sõr chamtre os perabens da nomeação (riscado: q. S. Mg.de nelle fez) do arcebispado de Evora da parte do seu Cabido e cõ isto se deu fim a ultima iornada deste caminho.



Estada de Miranda

He esta çidade de Miranda povoação antigua deste Reyno situada no ultimo fim delle. ElRey D. Sancho a sercou e D. J.º 3 lhe deu o título de çidade irigindo nella Sé catedral no ano de 1552 tirando os subditos deste Bispado do de Braga. A povoação he pequena e não passa de quatrocentos vizinhos, posto q. a cerca ocupa maior lugar. He terra abundantíssima de pão e de senteio, mas de pouca sevada. Vinhos tem mtos bons e baratos, e de grande copia de carnes principalmte de vitelas e carneiros, os quais pella maior parte são de lam negra, e os porcos pello contrario todos de çeda branca.

A mais da gente he plebea, e for a o clero ha poucos nobres. Vestense os do povo mui grosseiramte usando dos panos cõ as mesmas ourelas, q. lhe ficão em modo de guarniçoẽns. As molheres trazẽ no meio da cabeça hũns toucados altos como meia lua. Falão mal se os compararmos cõ a lingoagem de hoje politica porq. alem de usarẽ de algũas palavras antigas pronuncião os vocabulos cõ grande pressa fazendo so mte asentos agudos e prolongos na primeira e ultima siliba da dicção o q. parece herdarão ainda dos suevos, e godos, e de outras naçoens do norte q. nesta provinçia abitarão, dos quais he peculiar essa pouinciação. Ha nesta terra alfandega de portos seccos por ser com’dixe o ultimo lugar deste Reyno, q. confina cõ Castella nas terras de Çamora, por esta razão tem algũas mercadorias de for a das quais a principal he o sabão em pellas de q. aqui ha sempre copia. Fasce aqui feira todos os pros dias de cada mez e o principal q. se nella vende são pelles, anfories, e cambeis de q. se lavrão mtos na terra posto q. grosseiros. A renda do cabido desta çidade não he da terça ou quarta parte conforme os canones, mas he toda dos dizimos de sertas igrejas, q. estavão aplicados ao mostrº. de Castro de avellans da ordem de S. Bento, o qual por este effeito se extinguio. He costume neste bispado pagar cada casal dous alqueires de trigo alem do dizimo, e por cada pessoa q. não he cazada hũ vintem, e chamão a esta ofrenda emprimas. He este sitio de çeo inclementissimo e de inverno de imcomportavel frio e neves de modo q. se não pode andar pellas ruas sem roupoens e assi o usão todos os eclesiasticos, e nobres da çidade por esta causa se não abita esta terra mto, e vendo ElRey D. Jº. quanto importava em razão de estado ser bem povoada fez por aqui o asento desta nova igreja, mas nem por isso tem erejeido depois q. se edificou hũa só caza. Dizem q. o Bpº. D. Heronimo deixou este bispado pello do Porto ficando cõ muito menor renda por dizer q. se não podia ser nem do de Miranda. E na verdade se em algũa terra se podia sofrer este iperbole era nesta, porq. sendo frigidissima de inverno he no verão de tão calido clima q. seccão nella todas as fontes e duas grossas ribeiras q. junto dellas correm. Em todo este tempo se não ve nella folha verde. A Sé he feita ia a moderna tem os frontispícios de obra dorica cõ duas torres de sinos nos cantos de fremosa arquiteitura. O templo por dentro he dorico de tres naves e não está de todo acabado por ter alguns erros intoleraveis como foi o do choro de xima q. por fiquar mto iunto da abobeda se não pode servir delle. No Sacrario do altar maior estão mtas reliquias aprovadas q. deu a Rainha D. Catharina quando se esta Sé erigio, entre as quais he de mta consideração hũ sinto de S. Pº. A canela de hũ braço de S. Bras. Hũ osso e hũa coifa de Madalena, e a cabeça de S. Henrique da legião thebea. He esta cidade como todos os mais lugares de tras os montes de grandes lodos porq. não costumão mandar alimpar as ruas, antes mandão lançar mta quantidade de toios felpos, e outra hervas, pª. q. molhandose cõ chuiva, e pizandose cõ a gente se corrompão.

Nestes dias foi o Sõr chantre vizitado de todos os conegos, e dignidades da Sé e banqueteado sempre do Bpº. esplendissimamte. E do mesmo modo o forão seus criados aos quais servirão sempre com baixella de prata, e mtas iguarias. Aqui estivemos oito dias nos quais depois de se informar o Bpº. largamte das cousas do arcebispado de Evora lhe deu licença pª se vir o q. o sõr chantre fez de segunda frª. 7 do mes de Dezembro. Repartindo prº alguns dobrões pelos criados do bispo q. lhe assistirão, como tambem fez no Ladairo e nos mostros de Coimbra donde somte na iornada não vi os serviços de seus criados.



20 jornada a 7 de Dezembro

Partimos de Miranda as 8 horas, da menhã, e o Bpo. se despedio do sõr chantre acompanhandoo ate a porta da escada, e mandou mtos de sua familia cõ elle que o acompanharão de mea legoa fora da çidade e despedindose o sõr chantre se meteo nas andas e fomos dormir a Villa d ala que são seis legoas. Parte do serão desta noite entretiverão o sõr chantre mtos dos moradores deste lugar cõ as musicas, e instrumtos q. costumão. São todos estes povos naturalmte inclinados a musica e assi gastão nella os mais dos dias feriados, e o tempo q. lhe sobeia do trabalho. O modo de cantar é quasi sempre semelhante, e na ridmica delle parece immitão ainda os povos do Norte de que decendem. Os instrumtos q. tangem são gaitas de fole q. tocão cõ gentil arte e destreza, e na verdade q. aquela rustica armonia tem de melodia assás.



21 jornada 8 do mes

De Villa d ala a Mencorvo ha 7 legoas nella fizemos noite. Neste caminho duas legoas da villa encontramos dous lobos ao longo da estrada hũ delles tamanho como hũ pequeno bezerro q. devia ser femea por hũ cachorro pequeno q. o seguia. Foi sempre tão seguro q. nunqua se espantou dos nossos brados. Ha nesta terra mtos, e são mui daninhos, e cada dia crescem mais por o descuido q. ha nas montarias dos povos, e somte. se lhe faz algũ dano cõ o premio que ElRey manda dar a quẽ os cassa, e desninha dando as pelles em sinal da morte, as quais depois os Almoxarifes apresentão em Lxa. nas suas contas.